تحلیل روانشناختی تجلّی یأس و ناامیدی در غزلیات کلیم کاشانی

یأس و ناامیدی از رایج­ترین مضامین آثار ادبی و هنری ادبیات جهان است. شعر فارسی خاصه سرودهای کلیم کاشانی از این قاعده مستثنا نیست. این پژوهش بر آن است تا از دیدگاه روانشناختی، براساس «نظریه ناامیدی افسردگی» آبرامسون و همکاران، و براساس روش تحلیلی، به تحلیل عوامل و مؤلفه های ناامیدی در غزلیات کلیم کاشانی بپردازد.  نتایج به دست آمده نشان از آن دارد: عوامل نومیدی، در اشعار کلیم عبارتند از: 1-  تجربیات تلخ و پرتشویش  2- کمبود عاطفی در زندگی کلیم که موجب بروز حس نومیدی در اشعار وی گشته است. با تأمل در غزلیات کلیم کاشانی این مولفه­­ها دیده شد: 1-منفی­نگری نسبت به خود، جهان و آینده. 2- احساس شکست. 3- نارضایتی از وضع موجود. 4- انزوا 5- مرگ دوستی 6- غم مفرط. براساس تحلیل­های انجام گرفته می­توان ادعا کرد که حس نومیدی در غزلیات کلیم کاشانی با دیدگاهی انسان­گرا که اغلب بدون پشتوانه­ی الهی است، همراه شده است و بیت­هایی که مضامین توکل یا امید به رحمت الهی را داشته باشد، به ندرت دیده می­شود.